زراعت و کشت سویا
کشت سویا یکی از موارد مهم در زراعت و تولید محصولات کشاورزی است که به دلیل ویژگی های بی نظیر آن، در سال های اخیر به عنوان یکی از گیاهان روغنی و پروتئینی حائز اهمیت بالا توسط کشاورزان و متخصصان کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. سویا یک گیاه چندساله است که به دلیل قابلیت رشد در شرایط آب و هوایی متنوع و خاک های مختلف، به عنوان یک گیاه با سازگاری بالا شناخته می شود.
این گیاه اهمیت زیادی در تأمین نیازهای غذایی انسان و دام دارد. همچنین، سویا به عنوان یک منبع عالی از پروتئین، روغن، فسفر، پتاسیم، ویتامین ها و مواد معدنی شناخته شده است. به دلیل دارا بودن این مواد مغذی، سویا به طور گسترده در صنایع مختلف مانند صنایع غذایی، دامپروری و صنایع نفتی استفاده می شود.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی ویژگی ها، مزایا و مراحل کشت سویا بپردازیم. همچنین، نکاتی را که کشاورزان باید در نظر داشته باشند تا بهترین عملکرد را از کشت سویا به دست آورند، بررسی خواهیم کرد. از تأثیرات مثبت کشت سویا بر بهبود ساختار خاک و کنترل علف های هرز گرفته تا اهمیت این گیاه در تناوب محصولات، موضوعاتی هستند که در ادامه مطالب مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
در مورد آشنایی با محصولات متنوع گندم نیز میتوانید به صفحه محصولات مراجعه کنید.
خصوصیات گیاه سویا
گیاه سویا در زبان فارسی با نام های متفاوتی شناخته شده است، از جمله “لوبیا روغنی”، “لوبیا چینی”، “نخود فرنگی چینی” و برخی اسامی دیگر. در زبان انگلیسی با نام “soybean” شناخته می شود.
سویا با کشت اول در بهار و کشت دوم در تابستان تهیه می شود. این تنوع در زمان کشت این امکان را به کشاورزان می دهد تا از این گیاه در دو فصل مختلف سال بهره مند شوند.
سویا دارای ریشه اصلی عمیق و ریشه های فرعی حجیم است که می تواند به طور عمیق در خاک نفوذ کند. این ریشه ها همچنین به تثبیت نیتروژن از هوا کمک می‌کنند. سویا به کشاورزان این امکان را می دهد که بذور برداشت شده را برای کشت در سال های بعدی استفاده کنند. گل های سویا با رنگ های متنوعی از جمله سفید، بنفش و صورتی ظاهر می شوند. گل آن خوشه ای و دانه های آن کلیوی یا گرد هستند.
سویا در دمای 8 تا 10 درجه سانتیگراد جوانه می زند و به عنوان گیاه روز کوتاه شناخته می شود. همچنین، گلدهی آن با روزهای کوتاه تحریک می شود. وزن هزار دانه در سویا متغیر است و بین 80 تا 450 گرم می تواند وزن داشته باشد. اما در ارقام زراعی معمولاً بین 120 تا 230 گرم است. دانه سویا که به عنوان بازده اقتصادی شناخته می شود، حدود 47 درصد وزن اصلی گیاه را در زمان رسیدن تشکیل می دهد.
کشت سویا
سویا گیاهى تابستانه است که با توجه به نوع رقم و شرایط اقلیمى منطقه از نیمه بهار تا اوایل تابستان کشت مى شود. چنانچه به عنوان کشت دوم در نظر گرفته شود شخم اولیه بلافاصله پس از برداشت محصول زده مى شود و اگر کشت اول باشد تخم اولیه ابتداى پاییز و شخم ثانویه و تسطیح قبل از کاشت انجام مى شود.
هدف نهایى و اساسى از آماده سازى زمین براى کشت عبارت از تهیه یک بستر مناسب براى استقرار و رشد بذر. یک بستر مطلوب عبارت است از خاک نرم و مسطح که ماشین آلات بتوانند بذر را در یک عمق مناسب و به طور یک دست کشت کنند و تماس بین بذر و خاک برقرار شود. از انجام عملیات اضافى باید پرهیز نمود ، زیرا ممکن است باعث فرسایش و تخریب خاک شود . بعد از شخم نیز باید از حداقل عملیات استفاده کرد تا از فشردگى زیاد خاک جلوگیرى شود.
مراحل کاشت سویا عبارتند از:
- آماده‌سازی زمین
این مرحله شامل شخم زمین در فصل پاییز یا بهار به صورت عمیق می شود.
- مصرف علف‌کش
قبل از کاشت بذر، استفاده از علف‌کش های مناسب برای کنترل علف های هرز اهمیت دارد.
- تاریخ کاشت
سویا به دو صورت بهاره و تابستانه کاشته می شود. تاریخ کاشت بهاره از اوایل اردیبهشت تا اوایل خرداد و تاریخ کاشت تابستانه از اواسط خرداد تا دهه آخر تیر می باشد.
- عمق و روش کاشت
سویا به دو صورت دستپاش و ردیفی کاشته می شود. فاصله بین ردیف ها و بوته ها بسته به نوع رقم و شرایط کاشت متفاوت است.
- مصرف کود شیمیایی
استفاده از کود شیمیایی مناسب برای تأمین مواد غذایی مورد نیاز سویا، به خصوص ازت، فسفر، پتاسیم، گوگرد و منیزیم، ضروری است.
- مصرف باکتری مخصوص سویا
برای تثبیت ازت در خاک، ممکن است از باکتری های مخصوص سویا به عنوان فیکساتور ازت استفاده شود.
- میزان و نوع بذر مصرفی و تراکم بوته
میزان بذر مصرفی و تراکم بوته بسته به نوع کاشت (بهاره یا تابستانه) و نوع رقم بذر متغیر است.
- آبیاری
آبیاری باید به گونه ای باشد که مطابق با نیازهای گیاه و شرایط آبیاری منطقه است. آبیاری در مراحل حساس رشد گیاه، از جمله تشکیل گل، غلاف بندی و دانه بستن، بسیار حائز اهمیت است.
- نظارت بر افات و بیماری ها
نظارت دقیق بر افات و بیماری ها در طول دوره رشد گیاه، از جمله مراحل گلدهی و دانه بستن، ضروری است.
- مراقبت و نگهداری
در طول فصل رشد، مراقبت از گیاهان شامل کنترل علف های هرز، مقابله با افات و بیماری ها و هرگونه اقدام لازم برای حفظ سلامت گیاهان انجام می شود.
- درآمد دوره زمانی
زمان دقیق برداشت محصول بستگی به نوع رقم و شرایط کلی مزرعه دارد. برداشت باید در دوره مناسب انجام شود تا بهینه باشد.
استفاده از روش‌های کاشت بهینه و مراقبت دقیق از مزرعه، باعث افزایش بهره وری و کیفیت محصول سویا می شود.